Waarom groeit een dennenappel zoals hij groeit. Waarschijnlijk omdat dat de meest effectieve manier is om zonlicht te benutten en zo maximaal tot ontwikkeling te komen. Kunnen we bij het inrichten van onze samenleving dan misschien iets leren van de dennenappel? Kunnen we de dennenappel gebruiken als metafoor voor het volhoudbaar inrichten van een samenleving?
'Aan alle verschillende spirituele stromingen en wijsheid tradities ligt het inzicht ten grondslag dat het universum een achterliggende ordening kent’. Dat zegt Marja de Vries in haar prachtige boek ‘De hele olifant in beeld’.
Alles in het universum beweegt volgens Marja de Vries voortdurend en werkt volgens een aantal universele wetmatigheden. Eén van die universele wetten is de Wet van Dynamische Balans. Deze wet stelt dat alles in het universum is samengesteld uit twee actieve, dynamische beginselen. Deze twee beginselen worden vaak aangeduid als het mannelijk en vrouwelijk principe of Yin en Yang. Het mannelijk principe (dat staat bijvoorbeeld voor ratio, hoofd, woorden, absolute getallen, doen, debat, analyse) is naar buiten gericht en initiërend, het vrouwelijk principe (gevoel, hart, beelden, verhoudingen, relaties, zijn, dialoog, synthese) naar binnen gericht, creërend en vormend. Het vrouwelijke principe is niet alleen het tegengestelde van het mannelijke, maar vormt tegelijkertijd de verbinding, samenvoeging en integratie van deze schijnbaar tegengestelde aspecten, zodat ze samen een geheel vormen.
De wet van dynamische balans stelt dat alle paren van tegengestelde, elkaar compenserende krachten een staat van evenwicht creëren. Dit is geen statisch maar een dynamisch evenwicht. Beide krachten moeten aanwezig zijn om te creëren en te manifesteren. Het mannelijke initiërende kan niet zonder het vrouwelijke creërende en vormende, en andersom.
Onze westerse cultuur kent (al eeuwenlang!) een dominantie van het analytische, naar buitengerichte, uit elkaar gaande mannelijke aspect (zie ook Klaas van Egmond in ‘Een vorm van Beschaving’). Met alle nare gevolgen van dien. Het lijkt raadzaam de dynamische balans te herstellen. Daarbij gaat het niet om een keuze tussen, maar om een efficiënte samenwerking van de twee principes. Dat betekent bijvoorbeeld meer balans tussen hoofd en hart, kwantiteit en kwaliteit, beweging en stilte, ik en wij, vrijheid en verantwoordelijkheid, materieel en immaterieel.
Willen we niet alleen het evenwicht herstellen, maar ook duurzaam ontwikkelen, dan is er een zekere onbalans nodig, die overhelt naar het vrouwelijke principe. Ontwikkeling vindt, volgens de wet van de dynamische balans, plaats bij een zekere onbalans van het dynamisch evenwicht, namelijk wanneer de verhouding tussen de twee principes overhelt naar het integrerende vrouwelijke aspect. Optimale ontwikkeling vindt plaats wanneer de mate waarin deze onbalans overhelt naar het vrouwelijke aspect overeenkomt met de Gulden Snede. Met andere woorden, de Gulden Snede is de optimale verhouding voor ontwikkeling.
Een mooi voorbeeld uit de natuur waarin de gulden snede is terug te vinden is de dennenappel. De symmetrische vorm van de kegel is gebaseerd op twee tegengestelde maar complementaire spiraalbewegingen. Het aantal spiralen de ene kant op is nooit gelijk aan het aantal spiralen de andere kant op. Het zijn steeds twee opeenvolgende getallen uit de Fibonacci reeks (zie noot onderaan). In de afgebeelde dennenappel zien we dat er 8 (rode) spiralen de ene kant op draaien en 13 (blauwe) de andere kant. Dit is een veel voorkomend patroon bij dennenappels. Sterker nog, ik ben nog nooit een dennenappel tegengekomen waar de verhouding anders is, en ik heb er in het bos inmiddels heel wat opgeraapt! Waarom doen dennenappels dat zo? Ik neem aan omdat ze zo het makkelijkst groeien. In Spanje is een zonne-energie centrale met spiegels gebouwd volgens dit principe en wat blijkt: met 20% minder ruimtebeslag wordt evenveel energie opgewekt als in de traditionele opstelling van de spiegels.
Als bovenstaande waar is en overal toepasbaar, dan geldt het misschien ook wel voor organisaties en de manier waarop we onze samenleving inrichten. Willen we naar een volhoudbare samenleving, dan zullen we de dynamische balans moeten herstellen en meer vrouwelijke energie (meer gevoel, meer vanuit het hart, meer verbeelding en verbinding, meer dialoog) integreren! Met de dennenappel als voorbeeld!
Noot: De Fibonacci-reeks ontstaat door steeds twee voorgaande getallen bij elkaar op te tellen, te beginnen bij nul: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, enz. Wanneer we twee opeenvolgende getallen uit deze reeks op elkaar delen krijgen we een getal dat steeds dicht bij de Gulden Snede verhouding komt, het irrationele getal PHI, ofwel 1,618…….
